Steinitz en andere wereldkampioen
over de vloer

“Werd de vorige week gemeld, dat het H.S.G. pogingen in het werk stelde om den grooten Schaakmeester Steinitz tot een bezoek aan Hilversum te bewegen, thans kunnen wij mededeelen dat die pogingen welgeslaagd zijn en dat de club reeds woensdag j.l. het genoegen smaakte den voortreffelijken speler in haar midden te zien optreden.”

De Gooi- en Eemlander pakte in mei 1986 flink uit met het verslag van  het bezoek van schaakheld Steinitz aan HSG. Schaker Sjoerd Drent dook  in 1987  in de archieven van de plaatselijke krant voor een verhaal in de jubileumuitgave ter gelegenheid van het eeuwfeest van HSG in 1987.

Drent raakt onder indruk van het verslag en citeert er graag uit:
“De Hilversumse Club kan er zich op beroemen de eerste in ons land te zijn, die van Steinitz’ schaaktalent heeft kunnen genieten; immers van alle plaatsen die den Amerikaan(!) introduceerden, is Hilversum het eerste bezocht. Reeds in den middag (6-5-1896) arriveerde de gast uit Utrecht en het Bestuur had nu de gelegenheid om hem Hilversum en omstreken te laten zien, eene attentie die door Steinitz op hoogen prijs werd gesteld, daar hij een minnaar is van natuurschoon.
Des avonds werden de Clubleden in het Hotel Gooiland vereenigd en stelde de President hen aan Steinitz voor. Een man als Steinitz eens persoonlijk te zien was op zichzelf reeds een groot genot. Daar zag men dan den schepper van het moderne schaakspel, dat was nu Steinitz, die eene wereldberoemdheid bezit, die als schaakgenie op de prachtigste loopbaan kan wijzen, die 25 jaar lang het wereldkampioenschap vermocht te verdedigen.
Daar zag men denzelfden Steinitz, die voor 23 jaar door onzen toenmaligen kroonprins uit Engeland naar Den Haag ontboden werd, om aan ons Hof te spelen. Zou men het den lichamelijk zwakken man aanzien, dat hij op het geruite bord zulk een geducht strijder is? Zijn gestalte is klein, hij loopt gebrekkig, maar zijn hoog geniaal voorhoofd zijn geestig flikkerende oogen boeien en maken hem aantrekkelijk.
Een 21-tal spelers begonnen den kamp tegen den schaakhero, die eene schaaksimultaanseance gaf. Reeds spoedig bemerkte men, dat het Steinitz ernst was, dat hij het voornemen gemaakt had geene partij door haastig en gewaagd spel te geven. Hij speelde buitengewoon accuraat, hetwelk men vooral ziet wanneer men de gespeelde partijen eens naspeelt.
Steinitz speelde schoone partijen, hij levert gaarne kunstwerken, hij zet geene valstrikken, doch speelt geniaal. Een onzer leden, de heer De Ruwe gelukte het den geduchte speler te verslaan, terwyl den heer J. Peet jr. het tot remise bracht. De overige spelers werden door den simultaanspeler na kortere of langere tijd verslagen.
Ongetwijfeld heeft Steinitz’ bezoek een aangename indruk achtergelaten en zal men met nog meer belangstelling dan tot dusverre achtslaan op de kunstwerken door Steinitz op schaakgebied geleverd.”

Steinitz is niet de enige wereldkampioen die onderdeel werd van 125 jaar schaakgeschiedenis in Hilversum. Vele schaakgrootheden zouden hem volgen, zie het overzicht hieronder.

1 Steinitz Wereldkampioen van 1886 – 1894

2 Lasker 1894 – 1921
Op 22 februari 1920 meldde zich opnieuw een wereldkampioen voor een simultaan bij HSG in Hilversum: dr. E. Lasker, de langst regerende schaakvorst ooit. Hij speelde bij HSG 30 partijen, won er 26, maakte drie remise (Filep, J.H. Peet en G. Nierman) en verloor van G. de Brie.

3 Capablanca 1921 – 1927
4 Aljechin 1927 – 1935, 1937 – 1946
5 Euwe 1935 – 1937
6 Botwinnik 1948 -1957, 1958 -1959, 1961 – 1963
Dit viertal speelde mee in het fameuze AVRO-toernooi van 1938. Botwinnik maakte deel uit van de fameuze V&D simultaankaravaan die in 1963 ook Hilversum aandeed. Dick van der Lijn (BSG) was de enige die de oud-wereldkampioen versloeg.

7 Tal 1960 – 1961
8 Spasski 1969 – 1972
Beiden waren bij de KRO te gast in de serie tweekampen tegen Jan Timman.

9 Karpov 1975 – 1985
Speelde voor de Weense club SCM Winterthur  mee in de door HSG in december 1993 georganiseerde Europacup voor clubteams in motel De Witte Bergen.

10 Kasparov 1985 – 1993
Speelde een KRO-tweekamp tegen Jan Timman.

11 Kramnik 2000 – 2008
Speelt op 17 januari 2018 tijdens het Tata Chess Tournament in Beeld en Geluid.

12 Anand meerdere periodes wereldkampioen, tot 2012
Deed namens de Franse club Lyon/Oyonnax, mee aan de Europacup in 1993 en Tata Chess on Tour brengt hem naar Beeld en Geluid.

13 Carlsen regerend wereldkampioen sinds 2012

Magnus Carlsen is niet alleen een Noor maar ook een oud-HSG’er.
Hij speelde maar een keer voor HSG en dus ook maar een keer in de Nederlandse clubcompetitie. Hij kwam in actie in de gemeenschappelijke slotronde van de Meesterklasse in het seizoen 2007-2008. HSG speelde toen tegen Groningen, de aftredend kampioen. Carlsen versloeg de Groningse grootmeester Jan Werle, met eenvoudige middelen. Toeschouwers die op die dag in de Burgerzaal van het Hilversumse raadhuis aandachtig naar de jonge Noor, toen 17, hebben gekeken, zijn dus met terugwerkende kracht getuige geweest van een optreden van de latere wereldkampioen. Als echte wereldkampioen is hij op 17 februari in Beeld en Geluid aan het werk te zien.

Ook in het vrouwenschaak is er een relatie HSG/Hilversum en wereldkampioen.
Xie Jun en Zsuzsa Polgar die enkele jaren voor HSG in de Nederlandse competitie speelden, werden wereldkampioen bij de vrouwen, in 1991 en 1996. Hou Yifan was wereldkampioen in het vrouwenschaak in 2010, 2011 en 2013. Ze speelt als regerend wereldkampioene op 17 januari 2018 mee in Beeld en Geluid.
En de man die het allemaal financieel mogelijk heeft gemaakt om wereldtoppers naar zijn club HSG te halen, is zelf wereldkampioen in het correspondentieschaken geweest: Joop van Oosterom.

Wim van der Wijk