Opmars Anish Giri begint bij HSG Open

In 2006 haalde Jan Nagel het Nederlands kampioenschap naar Hilversum. De organisatie was in handen van de KNSB, maar HSG kreeg uiteraard de gelegenheid op het toernooi mee te liften. Dat deed de club door het organiseren van een internationaal grootmeestertoernooi: het HSG Open. Nou ja, internationaal… van buiten Nederland meldde niemand zich aan. En grootmeestertoernooi… Karel van der Weide was de enige deelnemende grootmeester.

Van der Weide was oppermachtig, hij won alle negen partijen. Helemaal van een leien dakje ging dat niet, tegen HSG’er Kees Nagtegaal kwam hij verloren te staan. In een artikel op de KNSB-site schreef Van der Weide dat hij in gewonnen stelling een slechte zet deed toen hij vanuit een ooghoek de door hem gehate schaakjournalist Johan Hut zag binnenkomen. Nagtegaal profiteerde, zette het bord in brand maar maakte een fout in de afronding.

Van der Weide nam de partij op in zijn autobiografie ‘Schaken voor huisvrouwen’, waarin hij gek genoeg de naam van zijn tegenstander niet vermeldde, maar wel die van de gehate journalist. Nagtegaal werd tweede, samen met clubgenoot Herman van Engen en de jonge Stefan Kuipers uit Apeldoorn. Het gat achter Van der Weide bedroeg maar liefst drie punten.

In 2007 deed zich het merkwaardige feit voor dat het prijzengeld van het NK daalde en dat van het HSG Open steeg. Het resultaat was ernaar: er meldden zich zeven grootmeesters. De Georgiër Mikheil Mchedishvili had de hoogste rating, maar werd tweede. Tot grote vreugde van de organisatie ging de hoofdprijs naar Humpy Koneru uit India, een van de twee vrouwen in het veld van 74 deelnemers. Normunds Miezis uit Letland werd derde. Op de gedeelde vierde plaats eindigden elf spelers, onder wie titelverdediger Van der Weide en de twaalfjarige Robin van Kampen.

Nagtegaal, die 23e werd, speelde ook nu weer een opvallende rol. Hij was een van de weinigen die het Koneru lastig maakten. Sterker nog, hij stond waarschijnlijk gewonnen, zag dat hij voor de laatste zet voor de tijdcontrole nog veertien seconden had en ging eens rustig nadenken welke van drie sterke zetten hij zou spelen. Te rustig, de veertien seconden waren om voor hij er erg in had.

Ook het derde toernooi, inmiddels met Intomart GfK als hoofdsponsor, had een leuke winnaar: de dertienjarige Anish Giri. De nieuwe Nederlander scoorde zijn eerste grootmeesternorm. Hij verloor weliswaar van Daniel Fridman, maar kwam tot de mooie score van zeven uit negen. Net zoveel als Mchedishvili, maar op basis van weerstandspunten werd hij tot toernooiwinnaar uitgeroepen. De geldprijzen werden gedeeld. De Gooi- en Eemlander: “Beiden kregen 2500 euro en een bos bloemen. De bloemen schoof Giri met een nonchalant gebaar direct door naar zijn moeder. Bloemen, dat is niets voor kinderen. Het geldbedrag hield hij in zijn zak.”

Net als in 2007 waren er zeven grootmeesters aanwezig. Giri was dat nog niet, maar groeide wel binnen een paar jaar uit tot een wereldtopper. In 2009 werd hij voor het eerst Nederlands kampioen, wat hij daarna nog drie keer herhaalde. In januari 2016 bereikte hij de derde plaats op de wereldranglijst. Daarna zakte hij langzaam terug  naar een stevige plaats in de top twintig.

Na 2008 verdween het NK uit Hilversum, maar het HSG Open bleef. Het verhuisde van het Mediapark naar Hotel Lapershoek. Het toernooi bereikte in 2009 een topbezetting met tien grootmeesters, die netjes op de eerste tien plaatsen eindigden. Daniel Fridman, Michal Krasenkov, Stewart Haslinger en Predrag Nikolic deelden de eerste prijs. Giri werd deze  keer tiende, onder andere doordat hij tijdens de zevende ronde met veertig graden koorts in bed lag.

In 2010 had het toernooi weer een dertienjarige winnaar kunnen krijgen: Ilja Nizjnik uit Oekraïne. Hij had in Hilversum zelfs grootmeester kunnen worden! Het lukte niet, hij werd gedeeld tweede en scoorde onder de norm. Met winnaar Friso Nijboer was HSG ook heel blij. Nijboer had in het verleden ieder groot Nederlands zomertoernooi al een keer gewonnen.

Door teruglopende sponsorinkomsten was het aantal grootmeesters gedaald naar drie. In 2011 besloot HSG het toernooi te veranderen in een zesrondig weekendtoernooi. Lapershoek was inmiddels hoofdsponsor. Vier spelers eindigden samen op de eerste plaats: Igor Khenkin, Predrag Nikolic (voor de tweede keer), Alexandre Dgebuadze en de verrassende Nico Zwirs. Dgebuadze baarde opzien door zaterdagmiddag een vrije ronde op te nemen (half punt), een snelschaaktoernooi in Poortugaal te winnen (vijfhonderd euro) en ’s avonds zijn partij in Hilversum weer te winnen.

In 2012 was het weekendtoernooi met zes grootmeesters weer wat beter bezet. Dgebuadze won opnieuw, nu samen met Namig Guliyev en Normunds Miezis. Op de vierde plaats eindigden drie grootmeesters plus Kees Nagtegaal. Als penningmeester van het toernooicomité mocht hij zijn honderd euro zelf in een envelopje stoppen. Tevreden was hij niet over zijn mooie score van drie overwinningen en drie remises. Hij had geen enkele grootmeester tegen zich gehad. Die historische nederlaag in 2006 tegen Karel van der Weide vond hij toch wel leuker dan een goede score tegen zwakke schakers.

Guliyev won in 2013 opnieuw, nu samen met de verrassende David Miedema. Zij bleven de grootmeesters Van Kampen, Miezis, Dgebuadze, Ernst en Kunin voor. Filosofiestudent Miedema, die geen enkele remise speelde, verklaarde achteraf dat hij Ernst had verslagen met yolo-schaak: ‘You only live once’.

Op een overwinning van HSG’er Robin van Kampen zat de club al een tijdje te wachten. Die kwam er in 2014, ongedeeld, voor vijf collega-grootmeesters. In de laatste ronde versloeg hij de veertienjarige Jorden van Foreest, op dat moment het grote aanstormende talent in Nederland.

De Roemeen Levente Vajda was de onbekende winnaar in 2015. Hij speelde zijn eerste toernooi in Nederland. Op de vraag wat zijn belangrijkste partij was, antwoordde hij: “Mijn laatste, want als ik die had verloren, was ik lager geëindigd.” Een antwoord waarover hij had nagedacht.

Een leuke verrassing was de zege van Jan Willem van de Griendt in 2016. Hij was geen lid van HSG, maar wel de eerste Hilversummer die het toernooi won. Samen met hem eindigden Hugo ten Hertog, Koen Leenhouts en Thomas Beerdsen op vijf uit zes. Van de Griendt: “Ik woon hier letterlijk om de hoek, ik kon gewoon thuis eten, misschien heeft dat geholpen.”

Ten Hertog en Beerdsen waren in 2017 weer gezamenlijke winnaars, nu samen met Quinten Ducarmon. Het toernooi was, met één grootmeester, zwakker bezet geworden. De Gooi- en Eemlander meldde dat daarentegen de nevenevenementen steeds belangrijker werden, net zoals de hele club HSG meer deed aan breedteschaak dan aan topschaak. Het HSG Open blijft evenwel de kers op de taart.

Johan Hut