KRO matches
uit Mat in de Mediastad (deel 1: feiten)
Heksenketel bij de KRO
Jan Timman neemt het op tegen de kanjers
Jan Timman tegen de Rest van de Wereld, dat was de opzet van de matches die van 1982 tot en met 1991 werden gehouden in de KRO-studio. Ieder jaar kwam in december een absolute wereldtopper naar Hilversum om een match van zes partijen te spelen tegen Nederlands onbetwiste nummer één.
Het idee kwam van Hans Böhm en KRO-programmamaker Jos Timmer, die samen het radioprogramma Man en Paard maakten. De omroepen hebben altijd veel voor het schaken gedaan, daar zijn in dit boek vele voorbeelden van te zien. Voor wat betreft de publieke belangstelling staken de KRO-matches erboven uit, het evenement heeft in het Gooi nog steeds een mythische klank. Per dag waren er soms meer dan duizend toeschouwers om naar één partij te kijken, tijdens de match tegen Kasparov in 1985 werden in zes dagen 15.000 bezoekers geteld! Journalisten en zelfs tv-ploegen kwamen dat jaar uit alle delen van de wereld. Het KRO-blad Studio: “’s Werelds stilste sport leidde tot een heksenketel in de KRO-gebouwen.”
Al in het eerste toernooiboekje (Timman-Kortchnoi) sprak Jos Timmer van 2.000 bezoekers op de slotdag. Timmer: “De garderobejuffrouw verzekerde mij de volgende dag dat zij in haar lange loopbaan bij de KRO nog nooit zo veel jassen op één dag in ontvangst had genomen.”
In de kantine werd commentaar gegeven, meestal door Hans Böhm en nog een tweede deskundige. De zaal puilde altijd uit, ook de gangpaden stonden vol. Als de commentatoren pauzeerden, gingen de meeste toeschouwers naar de theaterzaal, om de spelers zelf aan te gapen. De toeschouwers die in de gangpaden stonden, maakten daar dankbaar gebruik van door een stoel te bemachtigen. In de gangen van het gebouw stonden kraampjes waar schaakboeken en -spelen werden verkocht.
Reden van het publiekssucces was waarschijnlijk dat Timman in 1982 de tweede plaats op de wereldranglijst bereikte, maar pas in 1986 voor het eerst een kandidatenmatch mocht spelen. Hij was dus bijna de sterkste schaker ter wereld, maar kon het niet bewijzen in de strijd om de wereldtitel. De KRO-matches zou je kunnen zien als compensatie.
Hij had pech gehad op ‘het smalle pad’ naar de wereldtitel, zoals de titel van een van zijn boeken luidde, maar in Hilversum kon hij laten zien dat hij zich met de allersterksten kon meten. En dat wilde het publiek met eigen ogen zien. Gevechten van man tegen man spreken in de sport bovendien extra tot de verbeelding, in de schaaksport is altijd meer aandacht geweest voor matches dan voor toernooien. Timmer voegde daar in het eerste matchboekje aan toe dat er niet werd afgebroken, zoals bij toernooien gebruikelijk was. Een partij kon zeven uur duren. Timmer: “Hierdoor werd elke partij een strijd van man tot man, zonder hulp van secondanten. Een strijd ook, waarin de hoogste eisen werden gesteld aan het uithoudingsvermogen en de concentratie van de beide schakers. Wellicht verdient deze gewijzigde opzet navolging bij andere toernooi-organisaties.”
Hoogtepunt was de match in 1985 tegen Kasparov, diens eerste evenement na het bereiken van de wereldtitel. Timman verloor de match, maar won één partij, de eerste nederlaag van Kasparov als wereldkampioen. Een verslaggever van Studio omschreef echter het grote verschil tussen de twee: “IJzeren regelmaat was iedere dag om vijf voor twee waar te nemen in de Emmastraat. In gesloten formatie begaven Kasparov en zijn begeleiders zich dan van het hotel naar de studio, van veraf herkenbaar aan de Russische bontmuts. Keurig twee aan twee, de wereldkampioen voorop. Als een koning met zijn pionnen. Wie daarna Jan Timman zag komen aandrentelen, kan begrijpen hoe moeilijk het voor een Nederlander is om wereldkampioen schaken te worden.”
Timman won twee matches, speelde er vier gelijk en verloor er vier. De strijd van Timman tegen de Rest van de Wereld eindigde met 29 – 31 in een kleine nederlaag.
- 1982 Timman-Kortchnoi 3 3
- 1983 Timman-Spasski 3 3
- 1984 Timman-Portisch 3,5 2,5
- 1985 Timman-Kasparov 2 4
- 1986 Timman-Joesoepov 3 3
- 1987 Timman-Ljubojevic 4,5, 1,5
- 1988 Timman-Tal 2,5 3,5
- 1989 Timman-Short 3 3
- 1990 Timman-Seirawan 2 4
- 1991 Timman-Ivantsjoek 2,5 3,5
Johan Hut